در رویکردهای سنتی مقادیر مرتبط با اهداف یک مدل تصمیم گیری اغلب معین و قطعی فرض می شود، درحالی که در دنیای واقعی این مقادیر احتمالی است و تصمیم گیرنده نمی تواند آنها را به طور قطعی تعیین کند. بهینه سازی مالی یکی از حوزه های جذاب در تصمیم گیری در شرایط عدم اطمینان است. در مساله انتخاب سبد سرمایه گذاری، تصمیم گیرنده همزمان با اهداف مختلف و گاه متعارض مانند نرخ بازده، نقدینگی، سود تقسیمی و ریسک مواجه است. تاکنون روش های مختلف برنامه ریزی چندهدفه از جمله برنامه ریزی آرمانی و برنامه ریزی توافقی که بیشترین میزان ترجیحات و آرمان های تصمیم گیرنده را ارضا کند و روش های مختلف برنامه ریزی چندمعیاره برای مواجهه با مساله انتخاب سبد سهام استفاده شده اند. در این پژوهش با تشکیل برنامه ریزی تصادفی چندهدفه که شاخص های مرتبط با اهداف، تصادفی و مبتنی بر توزیع نرمال هستند، از مدل برنامه ریزی توافقی با محدودیت تصادفی به منظور انتخاب سبد استفاده شد. پس از توسعه و حل مدل، در نهایت نتایج مدل برنامه ریزی برای انتخاب سبد سهام در بازار بورس تهران ارائه شده است.

یکی از بحث های اساسی برای سرمایه گذاران موضوع تشکیل پرتفوی بهینه سهام است. در مساله انتخاب سبد سرمایه گذاری، تصمیم گیرنده هم زمان با اهداف مختلف و گاه متعارض مانند نرخ بازده، نقدینگی، سود تقسیمی و ریسک مواجه است. در بهینه سازی پرتفوی، مساله اصلی، انتخاب بهینه دارایی ها و اوراق بهاداری است که با مقدار مشخصی سرمایه می توان تهیه کرد، اما از یک سو، عدم قطعیت های مرتبط به هر سهم، و از سوی دیگر چند هدفه بودن مدل انتخاب سبد سهام بهینه، بر پیچیدگی مساله می افزاید. در این مقاله بهینه سازی سبد سهام در حالت عدم قطعیت مورد مطالعه قرار گرفته است. رویکرد برنامه ریزی تصادفی برای تبدیل عدم قطعیت به حالت قطعیت و برنامه ریزی توافقی برای تک هدفه شدن، به صورت ترکیبی مورد استفاده قرار می گیرد. از اطلاعات مربوط به 20 شرکت دارویی از بازار بورس تهران استفاده شده است و اعتبار مدل بررسی شده است. نتایج نشان می دهد که سبد سهام ارائه شده دارای کارایی بالایی است.

در این مقاله، برای مدیریت سیلاب در حوضه گرگان رود، از مدل تصمیم گیری چندمعیاره برنامه ریزی توافقی برای رتبه بندی گزینه های مدیریت سیلاب شامل حفظ شرایط طبیعی، بهره برداری از سد گلستان، احداث گوره، احداث کانال انحراف، سامانه پیش بینی و هشدار سیل، بیمه سیل و گزینه ترکیبی سامانه پیش بینی و هشدارسیل با بیمه سیل، استفاده شده است. گزینه ها بر اساس 11 معیار شامل تلفات جانی مورد انتظار، نرخ بازیابی، نرخ تدریج، خسارت مورد انتظار سالانه، احساس امنیت مردم، نرخ اشتغال زایی، مشارکت مردمی، حفظ و بهبود مناظر طبیعی، حفاظت از زیستگاه حیات وحش، حفاظت از کیفیت آب و امکان پذیری فنی گزینه ها، رتبه بندی شده اند. سپس نتایج رتبه بندی گزینه ها در مدل برنامه ریزی توافقی با نتایج رتبه بندی مدل وزن دهی ساده مقایسه شده است. نتایج نشان داد که مدل برنامه ریزی توافقی در مقایسه با مدل وزن دهی ساده به معیار فنی نرخ بازیابی و معیارهای اجتماعی تلفات جانی و احساس امنیت مهم تر بوده است. همچنین تحلیل حساسیت مدل ها که بر اساس تغییر وزن معیارها صورت گرفت. نتایج نشان می دهد که مدل برنامه ریزی توافقی حساسیت کمتری به تغییر وزن معیارها داشته و به دلیل درنظر گرفتن فاصله از حل ایده ال، بین معیارهای مورد بررسی تمایز ایجاد کرده است. در این مدل با افزایش مقدار پارامتر توافقی، میزان اهمیت فاصله از حالت ایده ال معیارهای اقتصادی، فنی و اجتماعی مهم تر هستند. در حالیکه مدل وزن دهی ساده با وجود حساس بودن نسبت به تغییر وزن معیارها، تمایز مشخصی بین معیارها ایجاد نمی کند.

وجود اهداف متعدد در فعالیت های زراعی مساله تخصیص بهینه نهاده ها را مشکل تر می سازد. به همین جهت، استفاده از روش هایی که بتوان چندین هدف را هم زمان به نقطه مطلوب نزدیک کرد، ضروری می باشد. این پژوهش، نحوه استفاده از برنامه ریزی چند منظوره و برنامه ریزی توافقی برای تبیین برنامه ریزی زراعی در دشت مشهد مورد بررسی قرار گرفته است که دو هدف را در مدل مد نظر دارد: یکی به حداکثر رساندن بازده ناخالص و دیگری به حداقل رساندن میزان آب برای آبیاری مزارع. به همین منظور از روش برنامه ریزی چند منظوره مجموعه کارا تعیین، و با استفاده از برنامه ریزی توافقی بهترین جواب توافقی به دست آمد. نتایج نشان داد که در جواب توافقی، بازده ناخالص مزارع کوچک (کوچک تر از 3 هکتار) و متوسط (کوچک تر از 8 و بزرگ تر از 3 هکتار) افزایش یافته و مقدار آب مصرفی کاهش یافته است. در مزارع بزرگ (بیش از 8 هکتار) الگوی کشت مدل و نمونه یکسان بود. با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت سیاست هایی که افزایش مقیاس واحدهای زراعی را از طریق کاهش تعداد قطعات زمین های زراعی هدف قرار می دهد، در استفاده کاراتر از منابع می تواند بسیار مفید باشد.

تاکنون مدلهای مختلفی در زمینه انتخاب پرتفوی بهینه برای سرمایه گذاران، ارائه شده است. اکثر قریب به اتفاق این مدلها در نهایت با ارائه مجموعهای از پرتفوهای موجود در مرزکارا، فرآیند انتخاب را به پایان می رسانند و در بهترین حالت در ادامه فرآیند، با استخراج تابع مطلوبیت با توجه به ترجیحات سرمایه گذار از طریق گفتگوهای تعاملی، تا حد امکان پرتفوی بهینه را متناسب با موقعیتهای مالی و ویژگی های رفتاری و روانی افراد تعیین می نمایند. در عمل این امر به دلیل تفاوتهای موجود در تابع مطلوبیت افراد بسیار مشکل و زمان بر می باشد. این مساله، جایگاه مدل برنامه ریزی توافقی و قابلیتهای ویژه مجموعه توافقی را به عنوان یکی از مدلهای موجود در تصمیمگیری چند معیاره در انتخاب سبد سهام بهینه متمایز می سازد. در تحقیق حاضر، با نمونه گیری تصادفی به انتخاب تعداد 20 شرکت که در سالهای 95-97 در بورس اوراق بهادار فعال بوده اند، اقدام گردیده است. با بررسی قدر مطلق تفاضل مجموع شاخص های سودآوری و ایمنی حاصل از بهینه سازی توابع مطلوبیت سرمایه گذاری از طریق مستقیم و مقایسه آن با نتایج حاصل از بهینه سازی انجام شده بر اساس روش برنامه ریزی توافقی، فرضیه پژوهش مورد تایید قرار گرفت.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

بهره وری سیستم های تولیدی به برنامه ریزی مناسب در زمینه های مختلفی ازجمله تولید، نگهداری و تعمیرات، کنترل موجودی و ... وابسته می باشد. باتوجه به تأثیر عمده و مستقیم برنامه تولید بر سایر زمینه ها، لازم است این برنامه با رویکرد مناسبی تهیه شود تا بتوان سیستم های تولیدی را به درستی مدیریت نموده و هزینه ها را تا حد امکان کاهش داد. محدودیت هایی مانند لزوم تأمین مقدار مشخصی از تقاضا در یک بازه زمانی مشخص، احتمال تولید محصولات معیوب و تحمیل هزینه های ناشی از راه اندازی مکرر سیستم، مدیران را در ارائه یک برنامه دقیق با چالش مواجه می نماید. در این پژوهش، سعی بر آنست که با بهره گیری از فرآیند تصمیم گیری مارکوفی، روند تولید در یک سیستم تک محصولی چنددوره ای و با لحاظ کردن محدودیت های فوق الاشاره برنامه ریزی شود. در مسأله پیش رو با استفاده از تکنیک برنامه ریزی پویای تصادفی، بهترین اقدام ممکن، انتخاب و به عبارتی بهترین حجم تولید برای هر دوره تعیین خواهد شد. هدف، تعیین حجم تولید در هر دوره و به ازای حالات مختلف، به گونه ای است که بتوان در انتهای دوره های مجاز تولید، با کمترین هزینه، کل تقاضا را پوشش داد. اثربخشی مدل با حل یک مثال عددی، بررسی و تحلیل اثرات تغییر پارامترها بر نتایج مسأله ارائه شده است. نتایج نشان می دهد که بین متوسط نرخ هزینه و هزینه های مربوط به راه اندازی سیستم و تولید هر واحد محصول رابطه مستقیمی برقرار و ارتباط نرخ مذکور با احتمال تولید محصولات سالم و ظرفیت تولید، معکوس می باشد. افزایش ظرفیت تولید بعد از آستانه معینی، تأثیری بر متوسط نرخ هزینه نخواهد داشت.